Spójnica lucernowa (Melitta leporina)
Spójnica, która lubi lucernowe pola,
Z pokarmu rzeźbi grudki – taka matki dola…
Ogólna charakterystyka: Spójnica lucernowa należy do rodziny spójnicowatych (Melittidae). Jest to gatunek mniejszy od pszczoły miodnej (Apis mellifera), który osiąga długość ciała w granicach 11-13 cm w zależności do płci – samce około 11 cm, samice około 13 cm.
Spójnica pokryta jest oskórkiem koloru czarnego z licznymi włoskami tworzącymi szerokie pasy na odwłoku. Włoski u samic są koloru żółtego natomiast u samców – srebrzystobiałe. Skrzydła przyjmują rudawy odcień.
Długość języczka: pszczoła krótkojęzyczkowa.
Pojaw: Samce aktywne są od czerwca do sierpnia, natomiast samice od sierpnia do września.
W tym okresie samice Melitta leporina kopią gniazda i koncentrują się na zgromadzeniu zapasów dla potomstwa.
Pokarm dla potomstwa przenoszony jest w formie wilgotnych grudek pyłku zmieszanego z nektarem umieszczanego na zewnętrznych powierzchniach goleni. Następnie samica spójnicy lucernowej formuje z pokarmu kopczyki i na każdym składa po jednym jaju.
Larwa wylęgająca się z jaja zużywa materiał pozostawiony przez matkę w ciągu 14-17 dni, po czym rozpoczyna budowę kokonu, w którym spędzi zimę przed przejściem w kolejne stadium rozwojowe.
Uspołecznienie: Należy do gatunków samotnie gniazdujących.
Siedlisko: Spotykana na kwietnych łąkach i ugorach, nie stroni od terenów ruderalnych. Chętnie osiedla się na uprawach lucerny siewnej. Spójnica lucernowa występuje na obszarze całego kraju.
Rośliny pokarmowe: W roli pokarmu występuje nektar roślin bobowatych, przede wszystkim lucerny siewnej (Medicago sativa), która jest często jedyną rośliną odwiedzaną przez pszczoły gatunku Melitta leporina.
Nieco bogatszą w gatunki dietę mają osobniki gniazdujące na kwietnych łąkach. W jej skład wchodzą między innymi: lucerna sierpowata (Medicago falcata), nostrzyk biały (Melilotus albus), melisa lekarska (Melissa officinalis), koniczyna polna (Trifolium arvense), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense), koniczyna biała (Trifolium repens), komonica zwyczajna (Lotus corniculatus), wyka kosmata (Vicia villosa).
Z kwiatów wymienionych powyżej gatunków roślin spójnica lucernowa pozyskuje zarówno nektar jak i pyłek, natomiast sporadycznie zdarza się jej odwiedzać kwiaty innych gatunków celem pozyskania samego nektaru.
Miejsce gniazdowania: Na gniazda wybiera płaskie lub delikatnie nachylone powierzchnie gruntu, osłonięte roślinnością i znajdujące się względnie blisko miejsc żerowania. Gniazda spójnicy lucernowej mają głębokość od 25 do 40 cm i zawierają do 12 komór na larwy.
Pasożyt gniazdowy: Koczownica spójnicówka (Nomada flavopicta) – kleptopasożyt, wykorzystuje gniazda i pyłek spójnicy lucernowej do składania własnych jaj.
Ochrona gatunkowa:
Europejska Czerwona Lista IUCN: LC – najmniejszej troski
Polska Czerwona Lista : nie figuruje
NASZE OBSERWACJE 😉
Spójnicę lucernową zaobserwowaliśmy na łąkach kwietnych w Białymstoku.
Źródła:
1. Biology of the Solitary Ground-nesting Bee Melitta leporina (Hymenoptera: Apoidea: Melittidae) – Waldemar Celary
2. European Red List of Bees (Nieto i in. 2014)
3. Obserwacje Justyny Kierat
4. Integrated Taxonomic Information System
Autor: Mariusz Wojtalewski
